Metin İçerikleri
SERİ MUHAKEME USULÜ NEDİR?
17.10.2019 tarihli ve 7188 sayılı Kanunun 23. maddesiyle CMK’ya eklenen “Seri Muhakeme Usulü (CMK m.250)” klasik muhakeme usulüne göre farklı ve kendine özgü bazı kurum ve kavramları içermektedir.
Kanunda açıkça düzenlenen suçlarla sınırlı olarak yine kanunla belirtilen koşullarda uygulanabilecek istisnai bir muhakeme yöntemidir.
Seri muhakeme usulü; istisnai nitelikte bir ceza muhakemesi yoludur.
SERİ MUHAKEME USULÜNÜN ŞARTLARI NELERDİR?
Seri muhakeme usulünün tatbik edilebilmesi için:
- Suçun işlendiğine ilişkin yeterli şüphe bulunmalı,
- Suçun kovuşturma olanağı bulunmalı,
- Şüpheli çocuk, akıl hastası ya da sağır ve dilsiz olmamalı,
- Suç seri muhakeme usulü kapsamında bulunmalı,
- Kamu davası açılmasının ertelenmesi kararı verilmemiş olmalı,
- İştirak halinde işlenen suçlarda bu usul tüm şüpheliler tarafından kabul edilmeli
- Şüpheliye ulaşılmış olmalıdır.
SERİ MUHAKEME USULÜ KAPSAMINDA OLAN SUÇLAR NELERDİR?
a) Türk Ceza Kanununda yer alan;
- Hakkı olmayan yere tecavüz (madde 154, ikinci ve üçüncü fıkra)
- Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması (madde 170),
- Trafik güvenliğini tehlikeye sokma (madde 179, ikinci ve üçüncü fıkra),
- Gürültüye neden olma (madde 183)
- Parada sahtecilik (madde 197, ikinci ve üçüncü fıkra)
- Mühür bozma (madde 203)
- Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan (madde 206)
- Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama (madde 228, birinci fıkra)
- Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması (madde 268)
b) 10/7/1953 tarihli ve 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunun 13’üncü maddesinin birinci, üçüncü ve beşinci fıkraları ile 15 inci maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen suçlar.
c) 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanununun 93 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen suç.
d) 13/12/1968 tarihli ve 1072 sayılı Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında Kanunun 2 nci maddesinde belirtilen suç.
e) 24/4/1969 tarihli ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun ek 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde belirtilen suç.
SERİ MUHAKEME USULÜ NASIL UYGULANIR?
Soruşturmaya konu suçla ilgili fail hakkında yeterli şüphe bulunuyorsa, herhangi bir kovuşturma engeli yoksa ve CMK m.250’de belirtilen diğer şartlar mevcutsa Cumhuriyet Savcısı seri muhakeme usulünü uygulamak zorundadır.
Bu kapsamda ilk olarak şüphelinin haklarının anlatılması suretiyle davet edilmesi gerekir. Akabinde seri muhakeme usulü hakkında bilgilendirilmelidir. Keza bu çerçevede şüpheliye bir teklifte bulunulmalıdır.
Şüpheli davet gönderildiğinde, soruşturmanın yürütüldüğü suç bilgileri, varsa bir ceza avukatı ile icabet edebileceği, mazeret sunmadan gelmemesi halinde bu usulün uygulanmasından vazgeçilmiş sayılacağının belirtilmesi gerekmektedir.
Cumhuriyet savcısı, Türk Ceza Kanununun 61 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen hususları göz önünde bulundurarak, suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında tespit edeceği temel cezadan yarı oranında indirim uygulamak suretiyle yaptırımı belirler.
Şüpheliye cezaya ilişkin teklif sonrasında 7 günlük süre verilir. Şüpheli teklifi reddederse veya mazeretsiz olarak davete icabet etmezse soruşturma genel hükümlere göre devam eder.
Şüphelinin teklifi kabul etmesi halinde; Cumhuriyet savcısı, şüpheli hakkında seri muhakeme usulünün uygulanmasını yazılı olarak görevli mahkemeden talepname ile talep eder.
Mahkeme, şüpheliyi avukatı huzurunda dinledikten sonra şartların gerçekleştiği ve eylemin seri muhakeme usulü kapsamında olduğu kanaatine varırsa talepte belirlenen yaptırım doğrultusunda hüküm kurar; aksi takdirde talebi reddeder ve soruşturmanın genel hükümlere göre sonuçlandırılması amacıyla dosyayı Cumhuriyet başsavcılığına gönderir. Mazeretsiz olarak mahkemeye gelmeyen şüpheli, bu usulden vazgeçmiş sayılır.
CEZA SORUŞTURMALARINDA CEZA AVUKATININ ÖNEMİ VE ETKİSİ
Ceza mahkûmiyeti; herhangi bir ihtimale değil, kesin ve açık bir ispata dayanmalıdır. Bu ispat, toplanan delillerin bir kısmına dayanılıp diğer kısmı göz ardı edilerek ulaşılan kanaate değil, kesin ve açık bir ispata dayanmalı ve hiçbir şüphe veya başka türlü oluşa imkân vermeyecek açıklıkta olmalıdır.
Gerçekleşme şekli şüpheli veya tam olarak aydınlatılamamış olaylar ve iddiaların açıklığa kavuşturulması ve soruşturmanın sağlam temeller ile ilerletilmesi açısından uzman bir ceza avukatının yardımı yadsınamaz.
CEZA SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA AŞAMASINDA CEZA AVUKATI TUTMAZSAM NE OLUR?
Ceza soruşturma ve kovuşturma işlemlerinde istisnai haller hariç olmak üzere ceza avukatı tutma zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak maddi ve şekli anlamda kişi aleyhine kesinleşen karar olmadan önce hukuki süreçleri en iyi şekilde yönetecek bir ceza avukatı maddi gerçeğin ortaya çıkarılması açısından öneme sahiptir. Bu sebeple yürütülen cezai işlemlere ilişkin uzman bir ceza avukatının bilgi birikiminden faydalanmak kişilerin yararına olacaktır.
Özellikle de yeni uygulanmaya başlamış Seri Muhakeme Usulü’ne ilişkin işlemlerde aydınlatılmak açısından bir ceza avukatının hukuki danışmanlığı hak kayıplarının önüne geçecektir.